Sirküler Sayı: 2020/238

Elde edilen karın düşük vergi alınan veya hiç vergi alınmayan ülkelere suni bir şekilde kaydırılmasına neden olan hukuki boşlukları kapatmak amacıyla 2013 yılında G20 Ülkeleri ile OECD tarafından “Matrah Aşındırma ve Kar Kaydırma Projesi”(Base Erosion and Proft Shifting Project-BEPS) oluşturulmuştur. Proje kapsamında 15 eylem geliştirilerek çalışmalar yapılmış olup bu eylemlerden 14’ü ile genel olarak BEPS çıktıları olarak bilinen ve ülkemizin de uymayı taahhüt ettiği asgari standartlarla birlikte tavsiye niteliğinde kararlar alınmıştır. “Çok Taraflı Enstrüman” başlıklı 15’inci Eylem kapsamında “Matrah Aşındırma ve Kar Kaydırmanın Engellenmesine Yönelik Vergi Anlaşmaları ile İlgili Önlemlerin Uygulanmasına İlişkin Çok Taraflı Sözleşme” vasıtasıyla BEPS çıktılarının yürürlükte bulunan veya imzalanmış olmakla birlikte yürürlük işlemleri devam eden çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmalarına yansıtılması amaçlanmaktadır.

Bu çerçevede “Matrah Aşındırma ve Kar Kaydırmasının Engellenmesine Yönelik Vergi Anlaşmaları İle İlgili Önlemlerin Uygulanmasına İlişkin Çok Taraflı Sözleşme” Paris’te 7 Haziran 2017 tarihinde ülkemiz dahil 68 ülke tarafından imzalanmıştır. Sözleşme ile taraf ülkeler bakımından çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmalarının özüne dokunulmadan bu anlaşmalarda Hazine gelirlerinin azalmasına neden olmayacak değişiklikler yapılacak ve mezkür anlaşmalar uluslararası standartlarla uyumlu hale getirilmiş olacaktır. Böylece karların, karı meydana getiren esas ekonomik faaliyetlerin yürütüldüğü ve değerin yaratıldığı yerde vergilendirilmesi sağlanacaktır.

Bu çerçevede anlaşmaya taraf ülke olarak “Matrah Aşındırma ve Kar Kaydırmasının Engellenmesine Yönelik Vergi Anlaşmaları İle İlgili Önlemlerin Uygulanmasına İlişkin Çok Taraflı Sözleşme”  kanun tasarısı T.B.M.M.’ne sunulmuş bulunmaktadır.

Çok taraflı sözleşme, belirli karma uyumsuzluk düzenlemelerinin ele alınması, anlaşmaların kötüye kullanımının önlenmesi, işyeri statüsünden yapay kaçınmanın ele alınması ve uyuşmazlıkların çözümlenmesinin geliştirilmesine yönelik vergi anlaşmaları ile ilgili önlemler içermekte olup, gelirin çifte vergilendirilmesini önlemeye yönelik mevcut anlaşmaların, vergi kaçakçılığı veya vergiden kaçınma yoluyla (üçüncü ülkelerin mukimlerinin dolaylı menfaatleri için bu anlaşmalarda sağlanan kolaylıkları elde etmeyi amaçlayan anlaşma seçme düzenlemeleri yoluyla olanlar dahil) vergilendirmeme veya düşük vergilendirme olanakları yaratmaksızın, bu anlaşmalar kapsamındaki vergilere ilişkin çifte vergilendirmeyi ortadan kaldırmaktadır. Çok taraflı sözleşme ile, taraflarca üzerinde uzlaşılan değişikliklerin, her bir anlaşmanın ikili olarak yeniden müzakere edilmesine gerek kalmaksızın, gelirin çifte vergilendirilmesini önlemeye yönelik mevcut anlaşma ağı üzerinden eşzamanlı ve etkili bir biçimde uygulanması sağlanacaktır.

Çok taraflı sözleşme yedi ana bölümden oluşmaktadır:

1-Terimlerin Kapsamı ve Açıklaması

   - Sözleşmenin Kapsamı

   - Terimlerin Açıklanması

2-Karma Uyumsuzluklar

   - Şeffaf Kuruluşlar

   - Çifte Mukim Kuruluşlar

   - Çifte Vergilendirilmenin Önlenmesi Yöntemlerinin Uygulanması

3-Anlaşmanın Kötüye Kullanımı

    - Kapsanan Vergi Anlaşmasının Amacı

    - Anlaşmanın Kötüye Kullanılmasının Önlenmesi

    - Menfaatlerin Sınırlandırılmasına İlişkin Sadeleştirilmiş Hüküm

    - Temettü Devir İşlemleri

    - Kuruluşların Değeri Esas Olarak Gayrimenkul Varlıktan Kaynaklanan Hisselerin veya

     Menfaatlerin Elden Çıkarılmasından Doğan Sermaye Değer Artış Kazançları

    - Üçüncü Ülkelerde Bulunan İşyerleri İçin Kötüye Kullanım Karşıtı Kural

    - Vergi Anlaşmalarının Bir Tarafın Kendi Mukimlerini Vergilendirme Hakkını

      Sınırlandırma Amaçlı Uygulanması

4-İşyeri Statüsünden Kaçınma

    -  Komisyonculuk Düzenlemeleri ve Benzer Stratejiler Yoluyla İşyeri Statüsünden Yapay

       Kaçınma

    - Belirli Faaliyet İstisnaları Yoluyla İşyeri Statüsünden Yapay kaçınma

    - Sözleşmelerin Bölünmesi

   -  Bir Teşebbüs İle Yakın İlişkili Kişi Tanımı

5-Uyuşmazlıkların Çözümlenmesinin Geliştirilmesi

   - Karşılıklı Anlaşma Usulü

   - Karşı Düzeltmeler

6-Tahkim

    -Altıncı Bölümü Uygulama Seçimi

    - Zorunlu Bağlayıcı Tahkim

    - Hakemlerin Tayini

    - Tahkim İşlemlerinin Gizliliği

    - Tahkim Sonuçlanması Öncesinde Bir Sorunun Çözümlenmesi

    - Tahkim Sürecinin Türü

    - Farklı Bir Çözüm Üzerinde Anlaşma

    - Tahkim İşlemleri İle İlgili Masraflar

    - Uyumluluk

7-Son Hükümler

  -İmza ve Onay, Kabul veya Uygun Bulma

  -Çekinceler

Türkiye Cumhuriyeti tarafından konulan çekinceler söz konusudur.

Çok taraflı sözleşmenin 5. Maddesine göre çifte vergilendirmenin önlemesi ile ilgili üç ayrı seçenek verilmiştir. A seçeneği (2. ve 3. fıkra), B seçeneği (4 ve 5.fıkra) C seçeneği (6 ve 7. Fıkra).

A ve B seçeneği çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmalarının istisna yöntemini düzenleyen maddeleri kısmen değiştirmekte, C seçeneği de gelirin elde edildiği ülkede ödenen vergilerin mahsubunu öngörmektedir. Sözleşmenin 5/1. Maddesine göre çifte vergilendirme anlaşmasına taraf ülkeler aynı seçeneği seçebileceği gibi farklı seçenekleri de seçebileceklerdir. Eğer her iki ülkenin farklı seçenek seçmesi(veya bir ülke bir seçeneği uygularken diğer ülke seçeneklerden herhangi birini uygulamayı seçmiş ise)  halinde her ülkenin seçtiği seçenek kendi mukimlerine uygulanacaktır.  Türkiye aşağıdaki ülkeler bakımından sözleşmenin 5/10. Maddesi uyarınca 5/1’e göre  C seçeneğini yani  çifte vergilendirmeyi önlemede “mahsup”  yöntemi uygulamasını tercih etmiştir.

Türkiye’nin mahsup yöntemini seçmiş olması özellikle Hollanda’da mukim şirketlerin Türkiye’deki ortaklarına dağıtılan temettülerin vergilendirilmesinde önemli değişiklikler yapmaktadır. Hollanda Türkiye çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmasının 23. Maddesine göre Hollanda’da vergilendirilebilen bir gelir elde edilmesi halinde bu gelir Türkiye’de vergiden istisna iken bundan sonra ise %22 (2021 ve sonraki yıllar  için söz konusu oran %20 dir) oranında kurumlar vergisine tabi olacak  ancak söz konusu gelirler için Hollanda’da ödenen vergiler mahsup edilecektir.

Hollanda ise sözleşmenin 5/10. maddesi uyarınca 5/1’e göre A seçeneğini yani çifte vergilendirmeyi önlemede “istisna” yöntemi uygulamasını tercih etmiştir. Dolayısıyla, Hollanda, Türkiye Hollanda Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmasının 23/2-b maddesi için “istisna” yöntemini uygulayacaktır.  Türkiye ve Hollanda’nın seçmiş olduğu seçeneklerin uygulanabilmesi için seçeneklerin diğer ülkeye bildirilmiş olması gerekmektedir. Sözleşmenin 5/1. maddesine göre iki ülkenin farklı seçenek seçmesi nedeniyle her ülke seçtiği seçeneği kendi mukimlerine uygulayacaktır.

Söz konusu kanun teklifinin sirkülerimizin yayın tarihi itibarı ile kanunlaşmadığını belirtmek isteriz.

Çok taraflı sözleşmeye sirkülerimiz ekinden ulaşabilirsiniz.

Saygılarımızla,

DENGE İSTANBUL YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş.

EK:

Matrah Aşındırma ve Kar Kaydırmasının Engellenmesine Yönelik Vergi Anlaşmaları İle İlgili Önlemlerin Uygulanmasına İlişkin Çok Taraflı Sözleşme Kanun Teklifi

(*) Sirkülerlerimizde yer verilen açıklamalar sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tereddüt edilen hususlarda kesin işlem tesis etmeden önce konusunda uzman bir danışmandan görüş ve destek alınması tavsiyemiz olup; sadece sirkülerlerimizdeki açıklamalar dayanak gösterilerek yapılacak işlemler sonucunda doğacak zararlardan müşavirliğimiz sorumlu olmayacaktır.

(**) Sirkülerlerimiz hakkında görüş, eleştiri ve sorularınız için aşağıda bilgileri yer alan uzmanlarımıza yazabilirsiniz. 

Erkan YETKİNER

YMM

Mazars/Denge, Ortak

eyetkiner@mazarsdenge.com.tr

Güray ÖĞREDİK

SMMM

Mazars/Denge, Direktör

gogredik@mazarsdenge.com.tr