Fortune Kasım 2018, Dövizli veya Dövize Endeksli Sözleşmelerin Durumu

Değerli okuyucular,

Bilindiği üzere 13 Eylül 2018 tarihinde yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Türkiye’de yerleşik kişiler, Bakanlıkça belirlenen haller dışında, kendi aralarındaki menkul ve gayrimenkul alım satım, taşıt ve finansal kiralama dahil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iş, hizmet ve eser sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramayacak, ayrıca 13 Eylül tarihinden önce döviz veya dövize endeksli olarak yapılan sözleşmeler de 13 Ekim tarihine kadar Türk Lirasına çevrilecektir.

Öte yandan farklı sektörlerden gelen değişiklik önerileri çerçevesinde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine ilişkin çıkarılan tebliğ ile bazı işlemlerin dövizli olarak yapılmasına imkan tanınmış, söz konusu kısıtlamanın çerçevesi netleştirilmiştir.  Buna göre; konut, işyeri, ofis, depo gibi her türlü gayrimenkul alım satımı veya kiralanması serbest bölgeler dahil Kararnamenin yayın tarihinden itibaren Türk Lirası dışında herhangi bir para birimi ile yapılamayacaktır. Yine aynı şekilde Türk vatandaşı olmayanlar veya Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışı faaliyetleri ve ihracat, transit ticaret, ihracat sayılan işlemler ve döviz kazandırıcı hizmetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri dışındaki her türlü aracılık ve danışmanlık hizmetleri de döviz ve dövize endeksli olarak yapılamayacaktır. Öte yandan, her türlü mal, hammadde, mamul  dahil menkullerin döviz ve dövize endeksli olarak alım satımı ve kiralanması mümkün olabilecektir. Buna karşın iş makinaları ve taşıtların alım ve satımı ile kiralanması sadece Türk lirası ile yapılabilecektir.

Ancak 13 Eylül 2018 tarihinden önce dövizli olarak yapılan iş makinası ve taşıt kiralama sözleşmeleri sözleşme süresi bitene kadar aynen geçerli olacaktır. Finansal kiralama (leasing) sözleşmelerine gelince, bu sözleşmeler de 13 Eylül 2018 tarihinden itibaren gemiler ve birkaç istisna dışında döviz veya dövize endeksli olarak yapılamayacaktır. Diğer taraftan 32 sayılı karar gereğince yurt içi veya yurt dışından döviz kredisi kullanma hakkı tanınan işletmeler finansal kiralama işlemlerini döviz ile yapabilecektir.  Ayrıca yurt dışı yerleşikler ile yapılan iş ve hizmet sözleşmeleri döviz ile yapılabilecektir.  Yurt dışı yerleşiklerin şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı en az %50 oranında pay sahibi oldukları şirketler, serbest bölgeler de istisnaya dahil edilmiştir. Yüklenicinin bir eser meydana getirmeyi, iş sahibinin de bunun karşılığında bir bedel ödemeyi üstlendiği sözleşme olarak Borçlar Kanununda tanımlanan eser sözleşmeleri (gemilerin inşası, tamiri ve bakımı dışında) döviz olarak yapılamayacaktır. Buna  göre, proje çizimi, bakım onarım gibi bazı hizmetlere ait sözleşmelerin hukuki olarak gözden geçirilerek eser sözleşmesi kapsamına girip girmediğinin tespit edilmesi gerekmektedir. 13 Eylül 2018’den önce döviz veya dövize endeksli olarak yapılan gayrimenkul alım satımı ve kiralamaları, taşıt alım satımı, eser sözleşmeleri, istisna edilmeyen danışmanlık sözleşmeleri ve finansal leasing sözleşmelerinin veya ödeme yükümlülüklerinin Türk Lirasına çevrilmesi ile ilgili eğer taraflar anlaşamaz ise söz konusu bedeller; 2 Ocak 2018 tarihinden önce yapılmış sözleşmelerde 2 Ocak 2018 tarihli kur, 2 Ocak 2018 tarihinden sonraki sözleşmelerde ise, sözleşme tarihinde geçerli olan kur ile Türk Lirasına çevrilecektir. Uygulamada karşılaşılması olası sorunların çözümünde uzman desteği alınmasını öneririm.

Leon Aslan Coşkun