"Korona Virüs (COVİD-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkındaki Kanunda Değişiklik Teklifi"
Koronavirüs (Covid-19) salgının etkilerinin azaltılmasına yönelik olarak hazırlanan kanun taslağı hakkında 10.04.2020 tarih ve 2020/116 sayılı sirkülerimizde bilgi vermiştik.
Söz konusu 62 maddelik taslak üzerinde değişiklikler yapılmak suretiyle 15 maddelik bir Kanun teklifi şekline getirilmiş ve TBMM Başkanlığı’na sunulmuştur. Kanun teklifinde yer alan düzenlemelerden bazıları hakkında aşağıda açıklamalarımıza yer verilmektedir.
1. Üç Ay Süre İle İşverenler Çalışanları İşten Çıkartamayacak Ancak Çalışanları Ücretsiz İzne Ayırabileceklerdir
Teklifin 8. maddesi ile İş Kanunu’na bir geçici madde eklenmesi ve buna göre, İş Kanunu kapsamında olan veya olmayan her türlü iş veya hizmet sözleşmesinin, maddenin yürürlüğe gireceği tarihten itibaren üç ay süreyle (İş Kanunu’nun “İşverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı” başlıklı 25. maddesinin birinci fıkrasının “Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri” başlıklı fıkrası hariç) işveren tarafından feshedilememesi öngörülmektedir. Cumhurbaşkanı’nın üç aylık süreyi altı aya çıkartma yetkisi olacaktır. Söz konusu üç aylık süre içerisinde işveren işçiyi ücretsiz izne ayırabilecektir.
Bu madde kapsamında ücretsiz izne ayrılmak, işçiye geçerli sebebe dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermeyecektir (diğer bir ifadeyle çalışanlar, kıdem tazminatı talep ederek iş sözleşmelerini feshedemeyecektir). Bu düzenlemeye aykırı şekilde iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde işveren/işveren vekiline her bir işçi için aylık brüt asgari ücret tutarı kadar idari para cezası kesilecektir.
2. Ücretsiz İzne Ayrılan veya 15 Mart Sonrası İşten Çıkartılan Ancak İşsizlik Ödeneği Alamayanlara Ücret Desteği Sağlanması
Teklifin 6. maddesi ile İşsizlik Sigortası Kanunu’na bir geçici madde eklenmesi ile ve buna göre, bir önceki maddede bahsettiğimiz ve İş Kanunu’na eklenmesi öngörülen geçici 10. madde çerçevesinde;
- Ücretsiz izne ayrılan işçiler ve kısa çalışmadan yararlanamayan işçilere,
-15.03.2020 tarihinden sonra işten çıkarılmış olup, işsizlik ödeneğinden istifade edemeyen işçilere, 4857 sayılı İş Kanunu’nun geçici 10. maddesi çerçevesinde belirlenen fesih yasağı süresince (üç ay süreyle) (Yaşlılık aylığı alanlar hariç) İşsizlik Sigortası Fonu’ndan her gün için 39,24 TL nakdi ücret desteği verilmesi öngörülmektedir.
Ücretsiz izne ayrılan ve ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde, işverene çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere brüt asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacak ve ödenen nakdi ücret desteği ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir.
3. Kısa Çalışma Ödeneği Başvuruları 60 Günlük İnceleme Süresi Beklenmeden İşleme Alınacak ve Ödemeler Yapılacaktır
Teklifin 7. Maddesinde yer verilen düzenleme ile, yeni koronavirüs (Covid-19) sebebiyle işverenlerin yaptıkları zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma başvuruları için, uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesinin gerçekleştirilmesi öngörülmektedir. Bununla birlikte, işverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ve yersiz ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir. Düzenlemenin 29.02.2020 tarihinden itibaren uygulanmak üzere Kanunun yayın tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülmektedir.
4. Sermaye Şirketleri 30.09.2020 Tarihine Kadar 2019 Yılı Net Karlarının %25’inden Fazlasını, Önceki Yıllara Ait Karlarının ise Tamamını Kar Dağıtımına Konu Edemeyeceklerdir
Ekonomik faaliyetlerin yavaşlaması, sınırların kapatılması, ekonominin hem arz hem de talep tarafında ortaya çıkan belirsizlikler sebebiyle salgının toplum sağlığı ve ekonomi üzerindeki etkilerinin henüz net olarak ortaya konulamamasına bağlı olarak, ihtiyatlılık politikası gereği, şirket kaynaklarının nakit kar dağıtımı yapılmak suretiyle azaltılmaması, şirketlerin mevcut özkaynak yapılarının korunması ve ilave finansman ihtiyacının doğmaması amacı ile teklifin 11. maddesi ile Türk Ticaret Kanunu’na eklenmesi öngörülen düzenleme ile,
• Devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişilerinin ve sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait fonların, doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip olduğu şirketler hariç olmak üzere,
• Sermaye şirketlerinin 30.09.2020 tarihine kadar,
• 2019 yılı net karlarının sadece %25’ini dağıtabilmesi, bu oranı aşan kısmın dağıtılmaması,
• Geçmiş yıl karları ve serbest yedek akçelerin ise dağıtıma konu edilememesi,
• Genel kurulca yönetim kuruluna kar payı avansı dağıtımı yetkisi verilememesi,
• Genel kurulca 2019 yılı hesap dönemine ilişkin kar payı dağıtımı kararı alınmış ancak henüz pay sahiplerine ödeme yapılmamışsa veya kısmi ödeme yapılmışsa, 2019 yılı net dönem karının %25’ini aşan kısma ilişkin ödemelerin 39.09.2020 tarihine kadar ertelenmesi öngörülmektedir.
5. Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinde Yürütülen Faaliyetlerin Merkezler Dışında, Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Yürütülen Faaliyetlerin Bölge Dışında Yürütülmesi Halinde Destek, İndirim ve Teşviklerin Uygulanması
Ar-Ge ve tasarım merkezleri ile teknoloji geliştirme bölgelerinde yürütülen faaliyetlerin 11.03.2020 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 4 ay süreyle sınırlı olmak üzere, Sanayi ve Teknoloji Bakanı tarafından verilecek izin kapsamında merkez veya bölge dışından yürütülebilmesi, bu izin süresi içinde 5746 sayılı Kanun ile 4691 sayılı Kanun kapsamındaki indirim, istisna, destek ve teşviklerden yararlanmaya devam edilmesi,
Düzenlemenin 10.03.2020 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere Kanunun yayın tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülmektedir.
6.Toplu İş Sözleşmeleri ile Grev Ve Lokavt Süreçlerinin Üç Ay Süreyle Durdurulması
Toplu iş sözleşmesinin yapılması, toplu iş uyuşmazlıklarının çözümü ile grev ve lokavt süreçlerinin üç ay süreyle durdurulması; durdurma üzerine taraflar açısından hak kayıplarına neden olmaması bakımından, Kanunda yer alan hak düşürücü sürelerin işlememesi öngörülmektedir.
7. Diğer Bazı Düzenlemeler
• Hazine taşınmazlarına ilişkin olarak sözleşmeye istinaden ödenmesi gereken (satış, kira, ön izin, irtifak hakkı, kullanma izni, hasılat payı ve benzeri) bedeller ile ecrimisil bedellerinin Nisan-Mayıs-Haziran aylarına ait olanların başvuru şartı aranmaksızın 3 ay süreyle ertelenmesi, satış işlemlerinde satışa esas tebligata bağlı olarak ödenmesi gereken bedellerin başvuru şartı aranmaksızın 3 ay süreyle ertelenmesi,
• Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile bunların üyesi olduğu mahalli idare birliklerinin mülkiyetinde veya tasarrufunda olan taşınmazlara ilişkin olarak ilgili mevzuatınca yapılan satış, ecrimisil ve kiralamadan kaynaklanan bedellerin veya tutarların 19.03.2020 tarihinden itibaren 3 aylık döneme ilişkin tahsil edilmesi gereken kısımlarının 3 ay süreyle ertelenmesi ve faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunamayan işletmelerin faaliyette bulunmadığı döneme ilişkin olarak kira bedellerinin tahsil edilmemesi hususlarında büyükşehir belediyeleri, belediyeler ve birliklerde meclis; bağlı kuruluşlarda ise yetkili karar organının yetkili kılınması,
• Konutlara, faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunmayan işyerlerine ilişkin su faturası borçlarının belediyeler tarafından 3 ay süreyle ertelenebilmesi,
• Faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunamayan işletmelerin yıllık ilan ve reklam vergileri ile yıllık çevre temizlik vergilerinin, faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunulamayan dönemlere isabet eden kısımlarının alınmaması,
• Seyahat Acenteleri Birliğine üye seyahat acentelerinin ödemesi gereken yıllık aidatın 2020 yılında alınmaması,
• Vadesi 01.02.2020 tarihi (bu tarih dahil) itibarıyla geldiği halde bu maddenin yürürlüğe gireceği tarih itibariyle ödenmemiş ve 6824 sayılı Kanun kapsamında yapılandırılmamış olan Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi’nin (TEDAŞ) elektrik tüketiminden kaynaklanan alacaklarının (özelleştirme devir işlemleri sırasında TEDAŞ’a devredilmiş olan alacaklar) ilgili maddede yer verilen şartların sağlanması halinde yapılandırılması,
• Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında verilmiş olup 2020 yılı içinde lisans geçerlilik süresi dolacak olan lisansların geçerlilik süresinin bir yıl uzatılması, • Ticaret gemilerine düzenlenen ve 11.03.2020 tarihi ile 31.07.2020 tarihi aralığında süresi dolan veya dolacak denize elverişlilik belgelerinin sürelerinin 01.08.2020 tarihine kadar uzatılması,
• Türkiye Varlık Fonu, kuruluş Kanunu olan 6741 sayılı Kanunun 8. Maddesinin 5. Fıkrası kapsamında pek çok Kanunun uygulanmasından muaf tutulmuştur. Bu muafiyetlere, Türk Ticaret Kanunu ile Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında yenilerinin eklenmesi öngörülmektedir.
Saygılarımızla,
EK: Kanun teklifi
(*) Sirkülerlerimizde yer verilen açıklamalar sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tereddüt edilen hususlarda kesin işlem tesis etmeden önce konusunda uzman bir danışmandan görüş ve destek alınması tavsiyemiz olup; sadece sirkülerlerimizdeki açıklamalar dayanak gösterilerek yapılacak işlemler sonucunda doğacak zararlardan müşavirliğimiz sorumlu olmayacaktır.
(**) Sirkülerlerimiz hakkında görüş, eleştiri ve sorularınız için aşağıda bilgileri yer alan uzmanlarımıza yazabilirsiniz.
