Elektrikli ve Elektronik Eşyalar İçin Geri Kazanım Katılım Payı Uygulaması

Bilindiği üzere Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayınlan “Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmeliğin Uygulamasına Dair Usul ve Esasları” ile,

1- Ambalaj malzemeleri

2- Bitkisel yağlar

3- Elektrikli ve elektronik eşyalar

4- İlaçlar

5- Lastikler

6- Pil ve akümülatörler

7- Madeni yağlar

için geri kazanım katılım payı uygulamalarına ilişkin detaylı açıklamalar yapılmıştır.Söz konusu Usul ve Esaslar hakkında 12.02.2020 tarih ve 2020/57 sayılı sirkülerimiz ile bilgilendirme yapılmıştır.

Söz konusu usul ve esaslara ilişkin düzenlemede Elektrikli ve elektronik eşyaların geri kazanım katılım payı uygulaması ile ilgili olarak Çevre Kanunu’nun ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünlerden elektrikli ve elektronik eşya kategorisinde yer alan ürünlerin belirlenmesinde; geri kazanım katılım payına ilişkin yönetmelikte yer alan hususlar esas alınmak sureti ile ATIK ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK EŞYALARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ’nin EK1/B listesinde yer alan ürünler (8. Tıbbi cihazlar, 9.İzleme ve kontrol aletleri, 10. Otomatlar hariç) ile bu bölümde yapılan açıklamalar kapsamında değerlendirme yapılması gerekmektedir.

Söz konusu yönetmeliğin Ek-1/B listesinde (8. Tıbbi cihazlar, 9. İzleme ve kontrol aletleri, 10. Otomatlar hariç) yer alan ürünler aşağıdaki gibidir:

ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK EŞYA KATEGORİLERİ AYRINTILI LİSTESİ

1. Büyük Ev Eşyaları

a) Büyük soğutucu cihazlar

b) Buzdolapları

c) Dondurucular

ç) Gıdaların soğutulması, korunması ve saklanması için kullanılan diğer büyük cihazlar

d) Çamaşır makineleri

e) Çamaşır kurutma makineleri

f) Bulaşık makineleri

g) Pişirme cihazları

ğ) Elektrikli ocaklar

h) Elektrikli saclar

ı) Mikrodalga fırınlar

i) Gıda pişirici ve hazırlayıcı diğer büyük cihazlar

j) Elektrikli ısıtıcılar

k) Elektrikli radyatörler

l) Odaların, yatakların ve oturma gruplarının ısıtılmasında kullanılan diğer büyük cihazlar

m) Elektrikli vantilatörler/aspiratörler

n) İklimlendirme cihazları

o) Diğer fan, havalandırma ve iklimlendirme ekipmanları

ö) Elektrikli ve elektronik eşya tanımı kapsamındaki diğer büyük ev eşyaları

2. Küçük Ev Aletleri

a) Elektrikli süpürgeler

b) Halı yıkama makineleri

c) Diğer temizleme makineleri

ç) Örgü, dokuma, dikiş makineleri ve diğer kumaş işleyici makineler

d) Ütü makineleri, ütüleme ve diğer giysi bakım aletleri

e) Tost makineleri

f) Kızartma makineleri

g) Öğütücüler, kahve makineleri, paketleme cihazları

ğ) Elektrikli bıçaklar

h) Saç kesimi, saç kurutucu, diş fırçalama, tıraş, masaj ve diğer vücut bakım aletleri

ı) Duvar ve kol saatleri ve diğer zaman ölçümü ve göstergesi veya kaydı için kullanılan aygıtlar

i)Tartılar

j) Elektrikli ve elektronik eşya tanımı kapsamındaki diğer küçük ev aletleri

3. Bilişim ve Telekomünikasyon Ekipmanları

a) Merkezi veri işlemesi:

1) Ana bilgisayarlar (Mainframe)

2) Mini bilgisayarlar

3) Yazıcı Birimleri

b) Kişisel bilgisayar ekipmanları: 1) Kişisel bilgisayarlar (Merkezi işleme birimi, fare, ekran ve klavye dâhil)

2) Dizüstü bilgisayarlar (Merkezi işleme birimi, fare, ekran ve klavye dâhil olmak üzere notebook, laptop ve benzeri)

3) Avuçiçi bilgisayarlar (Notepad ve benzeri)

4) Yazıcılar

5) Kopyalama ekipmanı

6) Elektrikli ve elektronik daktilolar

7) Cep ve masa hesap makineleri ve elektronik bilgi toplama, muhafaza etme, işleme, sunma veya iletme için kullanılan diğer ürün ve ekipmanlar

8) Kullanıcı terminalleri ve sistemleri

9) Faks makineleri

10) Teleks

11) Telefonlar

12) Ankesörlü telefonlar

13) Kablosuz telefonlar

14) Cep telefonları

15) Telesekreterler ve telekomünikasyon vasıtasıyla ses, görüntü ve başka bilgilerin iletilmesi için kullanılan diğer ürün ve ekipmanlar

16) Elektrikli ve elektronik eşya tanımı kapsamındaki diğer bilişim ve telekomünikasyon ekipmanları

4. Tüketici Ekipmanları

a) Radyo alıcıları

b) Televizyon alıcıları

c) Video kameraları

ç) Video kaydediciler

d) Hi-fi kaydediciler

e) Ses yükselteçleri

f) Müzik enstrümanları

g) Telekomünikasyon dışında görüntü ve sesin dağıtımını sağlayan sinyaller ve diğer teknolojiler de dâhil olmak üzere, görüntü ve ses kaydı veya bunların reprodüksüyonu amacıyla kullanılan diğer ürün ve ekipmanlar

ğ) Elektrikli ve elektronik eşya tanımı kapsamındaki diğer tüketici ekipmanları

5. Aydınlatma Ekipmanları

a) Evsel kullanım hariç floresan lambalı aydınlatıcılar

b) Düz floresan lambalar

c) Kompakt floresan lambalar

ç) Basınçlı sodyum lambalar ve metal halit lambalar dâhil olmak üzere, yüksek güçlü deşarj lambaları

d) Düşük basınçlı sodyum lambalar e) Akkor flamanlı ampuller hariç ışık verme veya ışık kontrolü için kullanılan diğer ekipmanlar

f) Elektrikli ve elektronik eşya tanımı kapsamındaki diğer aydınlatma ekipmanları

6. Elektrikli ve Elektronik Aletler (Büyük ve Sabit Sanayi Aletleri Hariç Olmak Üzere)

a) Matkaplar

b) Testereler

c) Dikiş makineleri

ç) Ahşap, metal veya diğer malzemelerin işlenmesinde kullanılan torna, değirmen, kumlama, zımpara, kesme, parçalama, delme, delik açma, dövme, katlama, eğme ve diğer işleme aletleri

d) Perçinleme, çivileme, vidalama; perçin, çivi ve vida sökme ve benzer işlemler için kullanılan aletler

e) Kaynak, lehim makineleri ve benzer makineler

f) Sıvı veya gaz halindeki maddelerin sprey, dağıtma, sürme veya diğer şekillerde uygulanması için kullanılan ekipmanlar

g) Çim biçme ve diğer bahçıvanlık işlerinde kullanılan aletler

ğ) Elektrikli ve elektronik eşya tanımı kapsamındaki diğer elektrikli ve elektronik aletler

7. Oyuncaklar, Eğlence ve Spor Ekipmanları

a) Elektrikli tren ve yarış arabası takımları

b) El tipi video oyun konsolları

c) Video oyunları

ç) Bisiklet sürme, koşma, kürek çekme vb. sporlar için kullanılan bilgisayarlar

d) Elektrikli veya elektronik spor aletleri

e) Jetonlu makineler

f) Elektrikli ve elektronik eşya tanımı kapsamındaki diğer oyuncaklar, eğlence ve spor aletleri

Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmeliğin Uygulamasına Dair Usul ve Esaslarda konu ile ilgili yapılan açıklamalar ve verilen örnekler aşağıdaki gibidir:

“a) Geri Kazanım Katılım Payına Tabi Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Tanımlanması 2872 sayılı Çevre Kanununun ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünlerden elektrikli ve elektronik eşya kategorisinde yer alan ürünlerin belirlenmesinde; 31/12/2019 tarihli ve 30995 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelikte yer alan hususlar esas alınmak sureti ile Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği’nin Ek-l/B listesinde (8. Tıbbi Cihazlar, 9. İzleme ve Kontrol Aletleri ve 10. Otomatlar hariç) yer alan ürünler ile aşağıda yapılan açıklamalar kapsamında değerlendirme yapılır.

(1) Büyük ölçekli sabit endüstriyel aletler, Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelik kapsamındaki “elektrikli ve elektronik eşya” olarak değerlendirilmez.

Büyük ölçekli sabit endüstriyel aletler; spesifik bir uygulama için çalışan, sabit kurulumu ve sökümü uzmanlar tarafından belirli bir yerde yapılan ve endüstriyel bir imalat tesisinde ya da araştırma ve geliştirme tesisinde uzmanlar tarafından kullanılan ve bakımı yapılan makinelerden, cihazlardan ve/veya bileşenlerden oluşan kurulmuş makineler veya sistemler olarak tanımlanır. Bu aletler küçük sanayi, zanaatkarlar ve inşaat alanları dahil olmak üzere sadece endüstride kullanılmak üzere tasarlanmış aletlerdir.

Örnek 1; Takım tezgahları, kağıt makineleri, baskı makineleri, paketleme makineleri tekstil makineleri, endüstriyel robotlar.

(2) Büyük ölçekli sabit kurulumlar, Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelik kapsamındaki “elektrikli ve elektronik eşya” olarak değerlendirilmez. Büyük ölçekli sabit kurulumlar; montajı, kurulumu ve sökülmesi işlemlerinin bir profesyonel tarafından yapılması gereken, bir binanın parçası olarak veya önceden tanımlanmış, belirlenmiş bir yerde kalıcı olarak kullanılmak üzere üretilen, sadece aynı özellikte tasarlanmış bir ekipman ve/veya parçalar ile ikame edilebilen ekipmanlardır.

Örnek 1; Profesyonelleri tarafından mekanlar (otel vd.) için özel olarak tasarlanarak projesine göre kurulumu yapılan büyük ölçekli aydınlatma ekipmanları, endüstriyel imalat tesislerindeki sabit ekipmanlar vb. 

(3) Temel (birincil) işlevini yerine getirmesi için birincil enerji kaynağı olarak elektrik akımına veya elektromanyetik alana bağımlı olması gerekmeyen, bu akım ve alanların yalnızca destek fonksiyonlarının yerine getirilmesi için kullanıldığı ürünler başka bir ifade ile elektrik akımı veya elektromanyetik alan ile bağlantısı kesildiğinde temel işlevini yerine getirebilen eşyalar, Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelik kapsamındaki elektrikli ve elektronik eşya olarak bu Yönetmelik kapsamında değerlendirilmez.

Örnek -1; Gazlı Ocaklar, Gazlı Şofben vb.

(4) Geri kazanım katılım payı alınması işlemi nihai ürünlere (bitmiş ürün) uygulanır. Nihai ürün; son kullanıcı için piyasaya sürülen ve kullanılan kılavuzunda üretici tarafından belirtilen kullanım amacını karşılayan, herhangi bir kişi tarafından gerçekleştirilebilen basit ayarlardan başka bir ayarlama veya bağlantı olmadan kullanılabilen ve doğrudan işlevi olan herhangi bir üründür.

(5) Geri kazanım katılım payı uygulamasına tabi olan ürünün bir birleşenini oluşturan nihai üründen ayrıca geri kazanım katılım payı alınmaz. Ancak bu ürün, geri kazanım katılım payı uygulamasına tabi olmayan bir ürünün birleşeni olması ve/veya üretildiği amaçla kullanımı için piyasaya arz edilmesi halinde geri kazanım katılım payına tabidir.

Örnek 1; Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelik kapsamında olup geri kazanım katılım payı alınan soğutucularda bulunan aydınlatma ürünlerinden ayrıca geri kazanım katılım payı alınmaz. Ancak anılan Yönetmelik kapsamında olmayan soğutucularda kullanılan veya piyasaya münferiden arz edilen aydınlatma ürünleri geri kazanım katılım payı uygulamasına tabidir.

(6) Nihai ürün niteliğinde olmayan bir ürünün, geri kazanım katılım payı uygulamasına tabi başka bir nihai ürüne bütünleşik bir şekilde sabitlenmiş olması halinde; ürün bir bütün olarak tek bir nihai ürün şeklinde değerlendirilir ve sadece bu nihai ürün için geri kazanım katılım payı alınır.

Örnek 1; Nihai ürünün ayrılmaz bir parçası olarak bütünleşik bir şekilde ışık kaynağının (lamba) sabitlenmiş olduğu aydınlatma ekipmanları (armatür) tek bir nihai ürün (aydınlatma ekipmanı) olarak kabul edilir ve sadece bu ürün için geri kazanım katılım payı alınır.

(7) Birden fazla işleve sahip olan nihai ürün, ayrı kategorideki farklı geri kazanım katılım payı tutarına sahip ürünleri içermesi halinde satış amacına uygun nihai ürünün geri kazanım katılım payı tutarı üzerinden değerlendirilir. 

Örnek 1; Televizyonlu buzdolabı, satış amacına uygun nihai ürün buzdolabı olduğundan geri kazanım katılım payı tutarı “Buzdolabı/Soğutucular/İklimlendirme Cihazları” kategorisinde değerlendirilir.

(8) Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelik kapsamındaki herhangi bir ürünün çalışması için kullanılan ve nihai ürün niteliğinde olan aynı zamanda münferiden de piyasaya arz edilebilen ürünler, piyasa arzı birlikte gerçekleştirilen ürünün kategorisi altında değerlendirilir.

Örnek 1; Cep telefonu ile birlikte piyasaya arzı gerçekleşen pil, şarj cihazı kulaklık “Bilişim telekomünikasyon ekipmanları altında değerlendirilir. Diğer yandan, cep telefonu pilinin münferiden piyasaya arz edilmesi durumunda “pil” kategorisi altında değerlendirilir.

(9) Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelik kapsamında yer almayan bir ürünün ithalatı sırasında bu Yönetmeliğe tabi bir ürünün de ithalatının gerçekleştirilmesi halinde Çevre Kanunun 1 sayılı listesinde o ürün için belirlenen geri kazanım katılım payından ürünü ithal eden ithalatçı sorumludur.

Örnek 1: (A) gerçek/tüzel kişisi geri kazanım katılım payı uygulamasına tabi olan aydınlatma ekipmanı içeren mobilya ithalatı gerçekleştirmektedir. Mobilya ile birlikte ithalatı gerçekleşen aydınlatma ekipmanları için oluşacak geri kazanım katılım payından (A) gerçek /tüzel kişisi ithalatçı olarak sorumludur.

(10) Piyasaya sürenlerin tarafından herhangi bir sebeple iade alınan ve mahsuplaşması yapılan ürünlerin bütünlüğü değiştirilmeden bir takım yenileme ve tamir süreçlerinden geçilerek “yenilenmiş ürün” olarak piyasaya arz edilen ürünlere Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelik hükümleri uygulanır.

Örnek 1: Piyasaya telefon süren (B) gerçek/tüzel kişisi iadesini aldığı ve mahsuplaşmasını gerçekleştirildiği telefonları parça, program değişikliği gibi işlemlere tabi tutup, faturalandırarak piyasaya süren olarak geri kazanım katılım payından sorumludur.

b) Açıklayıcı Genel Örnekler:

Örnek 1: (C) gerçek/tüzel kişisi cep telefonu üretimi yaparak bu ürünleri kendi adı ve/veya ticari markasıyla piyasaya arz etmesi halinde (C) gerçek/tüzel kişisi piyasaya süren olarak geri kazanım katılım payından sorumludur.

Örnek 2: (D) gerçek/tüzel kişisinin (E) gerçek/tüzel kişisine ürettirdiği buzdolaplarını kendi adı ve /veya ticari markasıyla piyasaya arz etmesi halinde;

• (D) gerçek/tüzel kişisi piyasaya süren olarak geri kazanım katılım payından sorumludur.

• ( E ) gerçek/tüzel kişisi tedarikçi olup geri kazanım katılım payından sorumlu değildir.

Örnek 3: Yurt dışından çamaşır makinesi ithal eden (F) gerçek/tüzel kişisi ithal etmiş olduğu çamaşır makinesi için ithalatçı olarak geri kazanım katılım payından sorumludur.

Örnek 4: Bulaşık makinesi üretimi faaliyetinde bulunan (G) gerçek/tüzel kişisi ürünlerini (H) gerçek/tüzel kişisi adına üretmekte ve piyasaya arz edilen ürünlerin üzerinde her iki firmanın adı ve/veya ticari markası bulunmaktadır. Ürünlerin piyasaya arzı ((H) gerçek/tüzel kişisi tarafından gerçekleştirilmekte olup, (G) ve (H) gerçek/tüzel kişileri arasında yapılacak herhangi bir sözleşmede aksi bir durum belirtilmediği sürece; piyasaya arz edilen ürünler için (H) gerçek/tüzel kişisi piyasaya süren, (G) gerçek/tüzel kişisi ise tedarikçidir. Bu faaliyet çerçevesinde (G) gerçek/tüzel kişisinin (H) gerçek/tüzel kişisine satış işlemi esnasında oluşacak geri kazanım katılım payından (H) gerçek/tüzel kişisi piyasaya süren olarak sorumludur. Sonraki satışlar geri kazanım katılım payına tabi değildir.

c) Ürünlerin Tutar Hesaplamaları

Ağırlık bazında geri kazanım katılım payı tutarı belirlenen elektrikli ve elektronik eşyanın ağırlığının hesaplanmasında, net ağırlığı dikkate alınır. Ağırlıklar hesaplanırken;

(1) Ürünle birlikte yer alan ambalajın, kılavuzların ve elektrikli / elektronik olmayan aksesuarların ağırlığı ürün ağırlığına dâhil edilmez.

Örnek 1: elektrikli bir eşya ile beraber verilen koruyucu bir kılıf vd. (2) Elektrikli ve elektronik eşyanın açıklandığı şekilde çalışması için elektrikli olmayan bir öğeye ihtiyaç varsa, bu bir aksesuar değildir ve EEE ürününün ağırlığına dâhil edilmesi gerekir.

Örnek 1: buzdolabı rafları, elektrikli süpürge hortumları, vd.”

2020 yılında uygulanacak geri kazanım katılım payı tutarları, 25.01.2020 tarih ve 31019 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 2063 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 01.01.2020 tarihinden geçerli olmak üzere belirlenmiştir. Söz konusu karar hakkında 27.01.2020 tarih ve 2020/47 sayılı sirkülerimiz yayınlanmıştır.

Elektrikli ve elektronik eşyalardan 2020 yılında alınacak geri kazanım katılım payı tutarları aşağıdaki gibidir:

Ürün Cinsi                                                                Tutar:

Tutar Elektrikli ve elektronik eşya: Televizyon/Monitör  20 kr/kg

Elektrikli ve elektronik eşya: Bilişim telekomünikasyon ekipmanları (Televizyon ve monitör hariç) 20 kr/kg

Elektrikli ve elektronik eşya: Aydınlatma ekipmanları 10 kr/kg

Elektrikli ve elektronik eşya: Küçük ev aletleri ve diğerleri 20 kr/kg

Elektrikli ve elektronik eşya: Beyaz Eşyalar (Buzdolabı/Soğutucular/İklimlendirme cihazları hariç) 25 kr/kg

Elektrikli ve elektronik eşya: Buzdolabı/Soğutucular/İklimlendirme cihazları 30 kr/kg

Saygılarımızla,

EK: - Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmeliğin Uygulamasına Dair Usul ve Esaslar - Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği

(*) Sirkülerlerimizde yer verilen açıklamalar sadece bilgilendirme amaçlıdır. Tereddüt edilen hususlarda kesin işlem tesis etmeden önce konusunda uzman bir danışmandan görüş ve destek alınması tavsiyemiz olup; sadece sirkülerlerimizdeki açıklamalar dayanak gösterilerek yapılacak işlemler sonucunda doğacak zararlardan müşavirliğimiz sorumlu olmayacaktır.

(**) Sirkülerlerimiz hakkında görüş, eleştiri ve sorularınız için aşağıda bilgileri yer alan uzmanlarımıza yazabilirsiniz.