Algemeen nut investeringen voor ANBI's

Bestedingscriterium en investering

Een ANBI moet haar inkomsten daadwerkelijk besteden aan de algemeen nuttige doelstelling. Deze bestedingen moeten voor ten minste 90% algemeen nuttig zijn. Een ANBI mag daarom niet meer vermogen aanhouden dan redelijkerwijs noodzakelijk is voor de continuïteit van de werkzaamheden. Dit  noemen we het bestedingscriterium of de anti-oppoteis.

In de praktijk bestaat veel onzekerheid over de vraag of een ANBI in het belang van haar algemeen nuttige doelstelling kan investeren. Het nu verschenen besluit geeft de praktijk richtlijnen voor investeringen die voldoen.

Onder investering wordt in dit besluit verstaan het ter beschikking stellen van geld en/of goederen, al dan niet tegen verkrijging van aandelen of winstbewijzen, waarvan de (tegen)waarde zichtbaar blijft als activum bij de investerende ANBI. Ook het verstrekken van leningen valt hieronder.

Voorwaarden algemeen nut investeringen

In het besluit worden vijf voorwaarden genoemd waaraan een algemeen nut investering moet voldoen:

1. Het primaire doel van de investering moet zijn het verwezenlijken of bevorderen van het rechtstreeks algemeen nuttige doel van de ANBI. Het doel van de investering moet voldoende concreet zijn, bijvoorbeeld een specifiek project of een activiteit die aansluit bij de algemeen nuttige doelstelling van de ANBI. Ook moet er een actieve houding zijn van de ANBI.
    
2. De investering is geen zakelijke activiteit met als primair doel om daarmee voordeel te behalen. Als het primaire doel van de investering het behalen van zakelijk voordeel wordt, is het algemeen nuttige doel niet langer de primaire doelstelling. Als een lening wordt versterkt zal moeten worden beoordeeld in hoeverre andere (commerciële) partijen diezelfde investering willen doen gelet op de financiële risico’s die hieraan zijn verbonden. Als de investering door de ANBI cruciaal is om de activiteit of het project door te laten gaan, wordt gesproken over een algemeen nut investering. Het is belangrijk te blijven monitoren of andere investeerders op termijn instappen. Als dat gebeurt omdat de ANBI meer risico’s op zich neemt, kunnen andere investeerders hiervan profiteren. Een voorbeeld is een achterstelling door de ANBI voor terugbetaling. Dan kan de investering ineens het particulier belang beogen in plaats van het algemeen belang. Andere aandachtspunten zijn het behalen van structurele positieve opbrengsten met een investering of het verrichten van het geheel van de activiteiten tegen commerciële tarieven. In deze situaties is geen sprake meer van een algemeen nut investering en zal de investering of investeringen moeten worden afgestoten voor het behoud van de ANBI-status.
    
3. Het bedrag van de investering moet door de organisatie waarin wordt geïnvesteerd ten behoeve van de activiteit die of het project dat verband houdt met het doel van de investerende ANBI. Deze voorwaarde sluit aan bij voorwaarde 1, waarin is bepaald dat de investering het algemeen nuttige doel van de ANBI moet dienen. Het is dus van belang dat tussen de ANBI en de organisatie waaraan de lening wordt verstrekt duidelijke afspraken worden gemaakt over de aanwending van de gelden.
    
4. Een bestuurder van de ANBI mag niet zijn betrokken bij de organisatie waarin de ANBI investeert. Als niet aan deze voorwaarde wordt voldaan, wordt aangenomen dat de investering het particulier belang van deze bestuurder dient en niet het algemeen nuttige doel van de ANBI.
    
5. De ANBI neemt de investering op als algemeen nut investering in de financiële administratie en in het beleidsplan. De achterliggende gedachte van deze voorwaarde is dat het verloop van de investering kan worden getoetst.

Nog niet, niet of niet meer voldoen aan de vereisten

Het beleidsbesluit kan impact hebben op ANBI’s die al investeringen hebben gedaan, waarvan men dacht dat het algemeen nut investeringen zijn, maar die dat gelet op de voorwaarden uit het besluit niet zijn. Binnen zes maanden na 2 april 2024 moet hiervan dan melding worden gemaakt bij de Belastingdienst.

Als een investering eerst wel, maar door wijzigingen in de voorwaarden of omstandigheden niet meer voldoet, moet eveneens melding worden gemaakt. Uit het besluit blijkt dat de inspecteur dan een termijn vaststelt waarbinnen de voorwaarden van de investering kunnen worden aangepast of de investering van de hand kan worden gedaan.

Niet-kwalificerende algemeen nut investeringen

Voor investeringen van een ANBI die niet aan de voorwaarden voldoen, geldt in verband met het bestedingscriterium dat steeds moet worden beoordeeld of het vermogen anderszins nodig is voor de continuïteit van de voorziene werkzaamheden. Er wordt dan teruggevallen op het beleid dat voor reguliere investeringen geldt.

Wat nu?

Heeft de ANBI investeringen gedaan die wellicht als algemeen nut investering kunnen worden aangemerkt, dan verdient het aanbeveling deze investeringen te toetsen aan de voorwaarden uit het besluit. Als wordt voldaan aan de vijf genoemde voorwaarden, dan heeft de ANBI duidelijkheid voor haar ANBI-status. Als (nog) niet wordt voldaan aan de voorwaarden, is het belangrijk om met de inspecteur te bespreken onder welke omstandigheden alsnog aan de voorwaarden kan worden voldaan.

In het besluit wordt gemeld dat de investering niet tot structurele positieve opbrengsten mag leiden. Het is dus van belang om de investering te blijven monitoren en waar nodig te desinvesteren. De toekomst moet uitwijzen wanneer in het licht van dit besluit wordt gesproken over structurele positieve opbrengsten.

Onze ANBI-desk is uiteraard bereid met u mee te denken over de gevolgen en mogelijkheden die dit besluit biedt voor de ANBI waarbij u betrokken bent.