A practical start in 2024 for sustainability in SMEs

We zien de eerste verzoeken om informatie inmiddels op gang komen. De huidige kaders in de wetgeving zijn omvangrijk voor het mkb en kunnen ontmoedigend zijn. Wij nemen u mee in de voorbereidingen die u kunt treffen, zonder omvangrijke investeringen en administratieve lastenverhogingen.

Druk tot verandering en rapportage neemt toe

De Europese Unie streeft naar een duurzame economie in 2050, met klimaatneutraliteit als één van de belangrijke doelen. Vanuit investeerders, de maatschappij en de regelgever komt steeds meer druk op verduurzaming. Dit start bij de grote ondernemingen. Transparante rapportages spelen hierin een rol en worden georganiseerd via de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) en de onderliggende European Sustainability Reporting Standards (ESRS). Hoewel dit kader niet voor het mkb van toepassing is, hebben grote ondernemingen uw informatie, maar vooral ook hulp nodig om te verduurzamen.

Praktisch voor het mkb

De ontwikkelingen gaan snel. Klanten, toeleveranciers en investeerders in het mkb voeren de druk op. Onze verwachting is dat deze druk in 2024 verder zal toenemen. Daarnaast wordt steeds meer regelgeving van kracht die verduurzaming afdwingt. Dit komt allemaal boven op de uitdagingen en onzekerheden die u mogelijk al ervaart, vaak in combinatie met de financiële nasleep van de pandemie.

Verduurzaming biedt aanzienlijk kansen voor mkb-ondernemers. Door op een passende manier mee te gaan in de ontwikkelingen, kunnen koplopers strategische voordelen behalen. Bovendien kunnen subsidies en fiscale voordelen worden benut. Grote bedrijven kijken ook naar verduurzaming in de gehele keten, inclusief de inspanningen van leveranciers. Dit betekent dat verduurzaming uw concurrentiekracht kan vergroten. Om inzicht te geven in de acties zijn gestructureerde en betrouwbare rapportages nodig. Bij aanbestedingsprocedures en financieringsaanvragen wordt steeds gevraagd naar deze inzichten.

Het mkb doet al veel op het gebied van verduurzaming en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Door de principes van de regelgeving te omarmen, kunt u structuur aanbrengen en prioriteiten stellen in strategische keuzes die aansluiten bij uw stakeholders. Zo leidt energie-efficiëntie, afvalvermindering of minder gebruik van natuurlijke bronnen tot kostenvoordelen. Hierdoor optimaliseert u initiatieven, vergroot de efficiëntie en verbetert uw concurrentiepositie. Wij nemen u mee hoe u dit op een praktische wijze kunt doen, passend bij het mkb.

ESG is meer dan een kader voor duurzaamheid

Environment, Social en Governance (ESG) is het rapportageraamwerk om duurzaamheidsontwikkelingen te groeperen. Het ESG-kader kan gebruikt worden om het gehele speelveld van een onderneming in kaart te brengen en vanuit daar de strategie en de prioriteiten te bepalen. Een subthema als datasecurity of privacy wordt vaak niet als -duurzaamheidsthema gezien. Dit is echter onderdeel van het thema “eigen personeel” en eindgebruikers onderdeel zijn van het sociale kader. Werkdruk en ziekteverzuim in arbeidsintensieve sectoren staan vaak al hoog op de agenda. Ook dit zijn onderliggende subthema’s binnen het sociale domein. Wanneer goed ingezet, is het ESG-raamwerk ondersteunend en sluit het aan bij de bedrijfsstrategie van uw onderneming.

Praktisch stappenplan om u voor te bereiden

Met de volgende stappen kunt u concreet beginnen:

1. Quick scan van de belangrijke thema’s inclusief uitvraag bij uw belangrijkste klanten.
2. Bepalen van de belangrijkste klimaatimpact en opzetten van een actieplan tot vermindering.
3. Stel de belangrijkste personele impact vast en bepaal hoe arbeidsomstandigheden kunnen verbeteren.
4. Ga na welke duurzame subsidies, belastingen en investeringsmogelijkheden er zijn.
5. Inventariseer potentiële risico’s in uw waardeketen en beheers deze risico’s.

Stap 1 - Quick scan van de belangrijkste thema’s

Volgens de ESRS worden belangrijke thema’s bepaald op basis van ‘dubbele materialiteit’. Een onderneming gaat na hoe zij impact heeft op mens en milieu (impact materialiteit) en hoe mens en milieu impact kunnen hebben op de ondernemingen via risico’s of kansen (financiële materialiteit). Voor iedere onderneming is dit anders. Vragen die u uzelf kunt stellen zijn: “waar komen mijn producten / diensten vandaan, wie zijn mijn belangrijkste leveranciers en afnemers, welke materialen worden gebruikt en hoe duurzaam gebeurt dat? Welke informatie-uitvraag kan ik verwachten van partners, overheidsinstellingen of financiers?”.

Dit kan leiden tot een zeer uitgebreide analyse. Door een goede brainstormsessie en contact met uw belangrijkste afnemers, leveranciers en investeerders kunt u al een goed beeld krijgen van de belangrijke thema’s. Wij kunnen u ondersteunen bij de gesprekken met uw afnemers om de thema’s te identificeren en prioriteiten te stellen. Een goede analyse in de beginfase zal leiden tot een maximaal resultaat.

Stap 2 – Bepaal de belangrijkste klimaat impact

Rapporteren over klimaatimpact is een belangrijk thema voor de meeste ondernemingen. Vaak is er impact op het klimaat door middel van het uitstoten van broeikasgassen, bijvoorbeeld via de uitstoot van co2 via een productieproces, reisbewegingen, het gebruik van computers en ‘de cloud’ en zelfs koelsystemen.

Met name grote afnemers zullen vragen gaan stellen over uw impact. Daarnaast komt er steeds meer nationale en Europese wetgeving om feitelijke verlaging van de uitstoot terug te dringen.

Waar kunt u al mee starten om een bijdrage te leveren aan het klimaat?

De reisbewegingen van uw medewerkers

Organisaties met meer dan 100 medewerkers moeten de reisbewegingen van hun medewerkers registreren per 1 juli 2024. Deze rapportageverplichting is vrij overzichtelijk wanneer uw systemen en processen goed zijn ingericht. Is dat niet het geval, dan zijn veel handmatige berekeningen en handelingen onvermijdelijk. Het is van belang dat u tijdig identificeert waaruit u de relevante informatie kunt onttrekken. Wij kunnen u ondersteunen met de juiste inrichting van uw systemen, benodigde dataregistratie, en de dataverzameling voor de rapportages. Deze informatie is ook nodig als onderdeel van co2 rapportages.

Inventariseren eigen emissies, bepalen van reductiestrategie en de rapportage

Om een volledig beeld te krijgen van de broeikasgassen moet niet alleen naar eigen emissies gekeken worden (scope 1 en 2), maar ook naar scope 3 emissies in de waardeketen. Deze scope 3 emissies zijn vaak goed voor meer dan 75% van de totale emissies, maar ook erg moeilijk en arbeidsintensief om te bepalen. Voor het mkb is het belangrijk dat een start wordt gemaakt met de eigen emissies. Daar zit immers ook de meeste potentiële verbetering. Met behulp van onze specialisten, een praktisch aanpak en ondersteunende software kunnen we ondersteuning bieden bij:

• Het inventariseren van uw uitstoot.
• Het reduceren van de uitstoot door het opstellen van een reductiestrategie.
• Het integreren van de reductiestrategie in de bredere en lange termijn bedrijfsstrategie.
• Het rapporteren van uw broeikasgassen emissies om voortgang te meten en stakeholders informeren.

Voldoen aan CBAM vereisten om te kunnen importeren

CBAM, ofwel ‘Carbon Boarder Adjustment Mechanism’ gaat over koolstofgrenscorrectie. Binnen de Europese Unie mogen vervuilende bedrijven maar een bepaald aantal ton aan broeikasgassen uitstoten. De maximale toegestane uitstoot neemt jaarlijks af, wat betekent dat bedrijven die niet verduurzamen, steeds meer certificaten moeten bijkopen.

Wanneer vervuilende goederen naar Europa worden geïmporteerd en zonder toepassing van een certificaatsysteem, dient een opslag te worden betaald bij het importeren. Bedrijven die vervuilende goederen importeren mogen dit alleen blijven doen wanneer zij CBAM geaccrediteerd zijn. Wordt uw onderneming aangemerkt als importeur, dan moet er een intern beheersingssysteem zijn opgezet om juiste identificatie van vervuilende producten en de daarbij behorende afdracht te organiseren. Dit geldt ook voor importeurs in het mkb.

Onze douanespecialisten, samen met onze duurzaamheidsspecialisten, kunnen u ondersteunen bij de benodigde organisatorische aanpassingen. Van het opzetten en implementeren van het interne beheersingskader, tot en met de rapportage.

Stap 3 – Bepaal de belangrijkste impact op uw werknemers

Bij mkb-ondernemingen is het personeel vaak een belangrijke succesfactor om de onderneming draaiende te houden. Het is dan ook essentieel ’Eigen personeel” als een belangrijk thema te beschouwen. Er zijn meer manieren hoe een onderneming impact kan hebben op de arbeidsomstandigheden van haar werknemers, zowel positief als negatief. Elke onderneming heeft echter zijn eigen prioriteiten en aandachtsgebieden.

Voor een productie- of handelsondernemingen zijn een (fysiek) veilige werkomgeving en arbeidsomstandigheden een topprioriteit, zowel bij uw onderneming als dat van uw (inter)nationale toeleveranciers. In de agrarische of flex sector kan het verzorgen van huisvesting voor arbeidsmigranten een belangrijk thema zijn.

Om inzicht te krijgen welke onderliggende thema’s voor uw mkb-onderneming van belang zijn hebben wij een handige tool ontwikkeld. Hiermee kunt u eenvoudig inventariseren wat de kernthema's zijn. Vervolgens kunnen wij u ondersteunen met behulp van eenvoudige en flexibele software om informatie uit bestaande systemen te halen. Hierdoor kunt u eenvoudig een start maken met dataverzameling en een rapportage. Met behulp van deze methodiek kunt u zich eenvoudig focussen op thema’s met een hoge prioriteit.

Stap 4 – Inventarisatie van beschikbare subsidies, belasting(voordelen) en investeringsmogelijkheden

Momenteel zitten we in de startfase van de transitiefase naar een duurzame economie. Wetgeving is volop in beweging en ondernemingen zijn zoekende naar de juiste invulling. De angst om vertrouwde bedrijfsmodellen los te laten, kan soms de ontwikkelingen vertragen. Maar op langere termijn zullen ondernemingen die niet meebewegen daar echter de prijs voor betalen. Aan de andere kant kunnen koplopers hun marktposities claimen, fiscale voordelen behalen, of subsidies ter ondersteuning aanvragen. Inventariseer daarom tijdig de opties die uw onderneming kan benutten.

Subsidies en belasting(voordelen)

Zowel op Europees als nationaal niveau wordt gewerkt aan zwaardere belastingen of verboden op vervuilende bedrijfsmodellen. Dit is dan ook het moment om te kijken hoe uw onderneming een stap in verduurzaming kan zetten met gebruik van financiële voordelen. De tendentie is vaak afwachten, maar het is belangrijk te realiseren dat deze voordelen op termijn verdwijnen. Onze belasting- en subsidiespecialisten kunnen u ondersteunen met het in kaart brengen van de mogelijkheden door middel van een ‘quick scan’. Vervolgens kunnen we samen kijken welke opties opportuun zijn om te benutten. 

Investeringsmogelijkheden

Banken en investeringsmaatschappijen kijken steeds nadrukkelijker hoe duurzaam een onderneming is. Banken met omvangrijke investeringen bij bedrijven met grote duurzaamheidsrisico’s, zullen grotere kapitaalbuffers moeten aanhouden. Deze kosten zullen op termijn onderdeel worden van de risico-opslag bij nieuwe financieringen.

Overname of verkoop van (een onderdeel van) uw onderneming

Mocht u voornemens zijn om uw onderneming (of onderdelen) te willen verkopen dan is het ook belangrijk om stappen te zetten ten aanzien van verduurzaming. Steeds meer investeringsmaatschappijen laten naast een financieel- en belastingonderzoek, ook een ESG-onderzoek uitvoeren. Overname bedragen worden steeds vaker beïnvloed door de duurzaamheid van het bedrijfsmodel.

Onze adviseurs van Financial advisory kunnen u ondersteunen bij de uitdagingen van nieuwe financieringen of (potentiële) overnames.

Stap 5 – Risico’s in de waardeketen

Nederland is een handelsland. Daarmee kent het mkb vaak een (complexe) internationale waardeketen. Grote ondernemingen dienen belangrijke impact, risico’s en kansen in hun waardeketen in kaart te brengen. Voor het mkb gaat dat vaak te ver, mede gezien de beperkte omvang van transacties in het geheel. Dat wil echter niet zeggen dat het mkb is gevrijwaard van risico’s in de keten die een grote impact kunnen hebben.

Zowel de maatschappij als de regelgeving leggen steeds meer verantwoordelijkheid bij bedrijven om ook zorg te dragen voor andere zaken, bijvoorbeeld fatsoenlijke werkomstandigheden voor werknemers die producten in het buitenland produceren.

Onze specialisten met kennis van internationale waardeketens kunnen u ondersteunen bij een inventarisatie van de belangrijkste risico’s. Hierbij kunnen ze u adviseren over mogelijke mitigerende maatregelen om de risico’s te beperken.

Podcast

In samenwerking met ANP Business is de podcast ‘Waarom de nieuwe duurzaamheidsrichtlijnen niet altijd greenwashing tegengaan’ gemaakt. Hier wordt de impact besproken die de verplichte duurzaamheidsrapportage heeft op grote bedrijven en in het bijzonder op het mkb. 

Luister de podcast hier.