Transfer fiyatlandırması perspektifinden ESG
Vergi Yönetimi ve ESG
Birleşmiş Milletler (BM) tarafından ifade edildiği üzere, çevresel, sosyal ve kurumsal yönetişim (ESG) bireyleri ilgilendiren bir konu olmasının yanı sıra çok uluslu şirketler, yatırımcılar ve hükümetler için de bir stratejik öncelik niteliğindedir. Avrupa Komisyonu, BM girişimlerinin izinden giderek ESGile ilgili çeşitli direktifler yayımlamıştır. Bu bağlamda, ESG, çok uluslu şirketlerin vergi yönetimine çeşitli şekillerde etki etmektedir.
Örneğin, çoğu hükümet, çevresel açıdan sürdürülebilir uygulamaları desteklemek amacıyla vergi teşvikleri sağlamaktadır. Bu durumun bir örneği olarak, yenilenebilir enerji kaynakları kullanan şirketler vergi avantajlarından faydalanabilmektedir. Bu teşvikler, şirketleri çevre dostu uygulamaları benimsemeye teşvik etmekte ve vergi yüklerini hafifletmektedir.
Bir diğer etki alanı ise çevresel düzenlemeler ve karbon vergileridir. Çok sayıda ülke, yeni AB Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (CBAM) ve AB Emisyon Ticareti Sistemi revizyonları gibi sera gazı emisyonlarının azaltılmasını hedefleyen politikaları uygulamaya koymuştur. Bu tür düzenlemeler, karbon salınımı yüksek olan şirketler için daha yüksek vergilendirme ile sonuçlanabilmekte veya karbon ayak izi düşük olan şirketlere vergi avantajları sağlayabilmektedir. Karbon piyasaları ve emisyon ticareti mekanizmaları, vergilendirmeyi çevresel etkilerin yönetimiyle daha da entegre hale getirerek, şirketlerin vergi stratejilerini, aksiyonlarını iyileştirmeyi amaçlayan bu önlemleri dikkate alacak şekilde uyarlamalarını gerektirmektedir.
Kurumsal sosyal yönetişim bağlamında; ilgili asgari ücret gerekliliklerine uyum, kölelikle mücadele politikaları, yayınlanan vergi stratejilerinin paylaşımı ve bu stratejilere uyum, çok ulusu şirketlerin kurumsal yönetişim sorumluluklarını yerine getirmelerini sağlayacak uygun prosedürlere ve uygun kaynaklara sahip olmalarını gerektirmektedir.
OECD ve BEPS (Vergi Matrahı Aşındırması ve Kâr Aktarımı) girişimi tarafından öngörüldüğü üzere, birçok ülke özellikle vergiyle ilgili olarak kurumsal yönetişimi iyileştirmek üzere tasarlanmış yerel mevzuatı uygulamaya koymuştur. Bu uygulamaların odak noktası, şirket yönetim kurullarının, işletmelerinin tamamına yönelik olarak doğru miktarda vergi ödemekle, bunun gerçekleşmemesi durumunda ise riski en aza indirmekle yükümlü olmalarını sağlamaktır. Birçok çok uluslu şirket, uluslararası faaliyetlerinde vergi kontrol çerçevelerinden yararlanmakta ve bunu bir uyum külfeti olarak görmek yerine iyi bir vergi yönetişiminin sağlayabileceği faydalardan yararlanmaktadır.
Transfer Fiyatlandırması ve ESG
Transfer fiyatlandırması düzenlemeleri, farklı ülkelerdeki çok uluslu şirketler arasında mal, hizmet veya fikri mülkiyet haklarının transferine ilişkin emsallere uygun fiyatlandırmayı hedeflemektedir. Emsallere uygunluk ilkesinin uygulanması açısından farklı vergi yetkisi alanlarında farklı uygulamalar olsa da, OECD Transfer Fiyatlandırması Rehberi küresel transfer fiyatlandırması standartları için temel referans teşkil etmektedir.
ESG, hükümetler tarafından izlenen ESG politikalarının mali etkileri dolayısıyla transfer fiyatlandırmasını da etkilemektedir. Örneğin, çevre dostu ürünlerin veya teknolojilerin transferinin, kullanılan fiyatlandırma yapıları bakımından gelir idareleri tarafından incelemeye tabi tutulması mümkündür. Benzer şekilde, ÇUŞ’lerin de transfer fiyatlandırması gerekliliklerine uyumu izlemek için fiyatlandırma yapılarını uygun emsallere göre değerlendirmeleri gerekmektedir.
İşletmenin Yeniden Yapılandırılması ve ESG
ESG hususları, emsallere uygunluk ilkesiyle tutarlı olması gereken grup bazında işletmenin yeniden yapılandırılmasını önemli ölçüde etkileyebilir (OECD Transfer Fiiyatlandırması Kılavuzu, IX. Bölüm). Daha sürdürülebilir uygulamaları benimseyen şirketler, operasyonlarını ve tedarik zincirlerini şu amaçlar doğrultusunda yeniden yapılandırabilirler:
- Karbon ayak izinin azaltılmas, çalışma koşullarına ilişkin şeffaflığın yetersiz olduğu ülkelerden kaçınmak için üretim faaliyetlerinin yeniden konumlandırılması
- ESG hedefleriyle daha uyumlu yeni ürünler geliştirilmesi
Örneğin, bir şirket, üretim tesislerini yenilenebilir enerji kaynaklarına daha yakın bir yere taşıyabilir veya ürün portföyünü çevre dostu ürün ve hizmetlere odaklanacak şekilde geliştirmek amacıyla Ar-Ge harcamalarını artırabilir.
Bu tür bir uygulamanın hayata geçirilmesinden önce bir dizi vergi ve uyum gerekliliğinin değerlendirilmesi gerekir. ESG stratejileri doğrultusunda işletmenin yeniden yapılandırılmasının transfer fiyatlandırması bakımından birtakım sonuçlar doğuracağı kesindir. Tedarik zincirindeki veya operasyonların gerçekleştirildiği lokasyonlardaki değişiklikler, vergi yetkisi alanlarının her birinde mali sonuçlarda ve kâr dağılımında değişim ortaya çıkarabilir. Şirketler, uyumluluğu sağlamak ve vergi pozisyonlarını optimize etmek için yeniden yapılandırma kararlarının vergisel sonuçlarını değerlendirmelidir. OECD Transfer Fiyatlandırması Kılavuzunun IX. Bölümü transfer fiyatlandırması uyumluluğunun değerlendirilmesi için ideal bir başlangıç noktası olmasına rağmen, halihazırda işletme yeniden yapılandırmalarının ESG yönlerini kapsamamaktadır. Yakın gelecekte bunu dikkate alacak ilave değişiklikler yapılması beklenmektedir.
Sonuç
ESG ve transfer fiyatlandırması arasındaki ilişki hem karmaşık hem de hassas bir konudur. Çok uluslu şirketler, değişen vergi ortamına ayak uydurmalı ve transfer fiyatlandırması modellerinde ESG ile ilgili risk faktörlerini göz önünde bulundurmalıdır. Çevresel düzenlemelerin yönetilmesi, vergi teşviklerinden faydalanılması ve aynı zamanda adil transfer fiyatlandırması uygulamalarının devamının sağlanması güç olabilir. Bununla birlikte, vergi yönetimine proaktif yaklaşım ve ESG standartlarına güçlü bağlılık, şirketlerin finansal hedefleri ile ESG sorumlulukları arasında uyum ve denge sağlayabilir.
- DIRECTIVE 2014 95 /EU OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 22 October 2014 amending Directive 2013 34 /EU as regards disclosure of non financial and diversity information by certain large undertakings and group
- REGULATION ( EU)2020 852 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 18 June 2020 on the establishment of a framework to facilitate sustainable investment
- DIRECTIVE (EU) 2022 2464 OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 14 December 2022 amending Regulation ( No 537 2014 Directive 2004 109 / Directive 2006 43 /EC and Directive2013 34 / as regards corporate sustainability reporting)
- Proposal for a DIRECTIVE OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL on Corporate Sustainability Due Diligence and amending Directive ( 2019 1937)
- REGULATION published for new EU Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) and EU Emission Trading System revisions; CBAM transition period begins 1 October 2023